Era seguruan poteratu ezin diren elikagaiak

Elikagai batzuk ez dira egokiak etxean kontserbatzeko, beraien komposaketan kontserbak prozesatzeko orduan eragina duten zarbait dutelako. Kasu gehienetan elikagai hauek kontserbak prozesatzean mikroorganismo kaltegarriak suntsitzea eragozten dute. Beste elikagai batzuek ordea, beroaren transferentzia oztopatzen dute kontserbak prozesatzeko garaian, bakterioak edo espora butilikoak bizirik irauteko aukera emanez. Beste batzutan ordea, barazki batzu, presiopean prozesatzean, beroaren ondorioz, ondatu daitezkelako edo beraien kalitatea gal dezakete.

Interneten elikagaiak poteratzeko errezeta asko aurkitu ditzazkegu, baina horietako errezeta oso gutxi iturri fidagarri batetik dator. Iturri fidagarriak batzuk honako hauek izan daitezke: USDA Complete Guide to Home Canning, National Center for Home Food Preservation…

Esnekiak

Esnekiak ez diara oso egokiak presiopean, edo maria bainuan prozesatzeko. Horren ordez, izoztea izango litzateke esnekiak kontserbatzeko erarik oberena.

Esnekiak azido gutxiko elikagaiak dira eta beraiekin maria bainuan kontserbak egiten baditugu eta giro-tenperaturan gordezgero, Clostridium Botulinum esporak azi daitezke. Autoklabean prozesatzen baditugu, beraien zaporea asko aldatzen da.

Esnea tenperatura altuetan prozesatzen denean, esnearen zaporea asko aldatzen da, esnearen azukre naturalak karamelizatzen bait dira. Esnea irakiten denean bere zaporea ere zertsobait aldatzen da, bainan esnea 15 bar-eko presiopera ezartzen badegu (120ºC inguru), bere zaporea ikaragarri aldatzen da.

Saihestu esnekiekin egindako kontserbak eta kontserben errezetak erabiltzeari, hau da, zopa krematuak, haragiarentzako saltsak, pasta eta gaztak, pastelak betetzeko kremaeta nahasketak… Gure errezetetarako esnekiak behar ditugunean, freskoak edo izoztuak erabili ditzazkegu.

Gurina, gazta edo esnea

Interneten, produktu hauekin egindakoko errezetarenbat aurkitzen badegu, gogoratu eta kontutan izan aurkitutako errezeta eta metodoak ez direla benetazko kontserbak. Adibidez, hutsean egindako arrautza flanaren errezeta.

Urtutako gurina pote batera bota, estalki bat jarri eta hozkailuan solidifikatu arte gordetzea, ezin da kotsideratu kontserbak prozesatzeko metodo segurutzat. Metodo honekin prozesatutako elikagiak ezin dira giro-tenperaturan biltegiratu.

Beste errezeta batzuek kontserbatu nahi ditugun eleikagaiak gurin edo gazta geruza batekin estaltzea eskatzen dute, eta gero labe bero batean prozesatzea. Describatutako metodo hau ez da segurua, ez bait dago ebidentzia zientifikoetan oinarrituta. Horrez gain, poteak hautsi eta zauritzeko arriskua dago.

Ez da segurua gazta kuboak labean deshidratatzea edo urtzea eta ondoren maria bainuan procesatzea gazta kontserbak egiteko. Gazta kontserbak prozesatzeko garaian, ura gehi daiteke, eta ur horrek kontserbako gazta gogorrenean ere esporak hazteko arriskua sor dezake. Gazta gogor asko nahikoa lehorrak dira bakterioen hazkuntza saihesteko, eta argizari kapa bat emanezgero, segurtasun arazorik gabe urtetan apal batean biltegiratuta gorde ditzazkegu.

Gazta fresko edo bigunak, Burgosko gazta etab ur eduki handia dute eta ur honek, botulismoa sortzen duten bakekterioen hazkundea sustatu dezake, horregatik gazta mota hauek ezin dira giro-tenperaturan gorde.

Arrautzak

Ez dago arraultzak kontserban egiteko errezeta segurorik. Horaindik ez da lortu hozkailutik kampo arraultzak kontserbatzen dituen errezeta bat, ikerketa serio batekin balioztatzea.

Jokatu seguru, egin ozpinak arrautzekin eta gorde hozkailuan.

Olioa

Belarrak eta elikagaik olioz estaltzen baditugu, clostridium botulinum hazteko ingurune ezin hobe bat sortzen hari gera. Saihestu giro-temperatran ondo itxitako pote edo botilatan olioarekin estalitako aragi, belar, fruta edo barazki freskori freskoak gordetzreaeari.

Ez da komeni pesto eta antzeko produktuekin kontserbak egitea, pestoa gordetzeko izoztu egin dezakegu.

“Komertzialki belarrekin infusionatutako olio bat erosten dugunean, olioan dauden belarrak beraien pH-a azidifikatzeko prozesu batetatik pasatzen dira infusionatutako olioa egin aurretik. Urrengo post batean, etxean prozesu hau nola egin aztertuko dugu.”

Ez gehitu olioa frogatutako errezetara, esate baterako, tomate saltsetan.

Almidoia

Almidoiak kontserbak prozesatzeko garaian beroaren transferentzia oztopatzen du.

Irina, artoaren almidoia, tapioka edo beste zenbait almidoi ezin dira erabili frogatutako errezetetan, errezetak zehaztu ezean.

Kontserbatutako produktuak loditu nahai izanezgero, kontserba behin ireki ondoren berotzeko garaian eta zerbitzatu aurretik gure gustora lodutu dezakegu.

Pasta eta Arroza

Aurreko puntuan esan degun lez, kontserbetara ezin da pasta, arroza, fideoak etab bota. Elikagai hauek duten almidoiak kontserba prozesatzeko garaian, potearen erdialdera bero-transferentzia iristea oztopatzen bait dute.

Horren ordez, espageti saltsa bat, edo oilasko salda bat egin dezakegu eta zerbitzatu aurretik, pasta edo fideoak gehitu ditzazkegu janarira.

Pure oso trinkoak

Pure oso tinkoekin ezin dira kontserbak egin, pure hauek dunten dentsitateak kontserba prozesatzeko garaian, potearen erdialdera bero-transferentzia iristea oztopatzen bait dute.

Pure bat poteratu nahi badegu, pure oso arin bat egin dezakegu eta autoklabea batean poteratu.

Patata edo kalabazarekin purea egin ordez, kubo gisa poteratu ditzakegu eta purea egiteko prest gaudeanean, Kontserbaren edukia xukatu eta birrindu dezakegu purea egiteko. Nahai izanezgero, pureak segurtasunez izoztu ditzazkegu.

Potetan egindako ogia eta pastelak

Labean, pote baten barruan egindako ogia eta pastelak ezin dira kontserba seguru gisa kontsideratu (ez dira benetazko kontserbak), elikagai hauek, azido gutxikoak jakiak dira eta Clostridium botulinum-aren hazkuntza ekar lezake. Elikagai hauek giro-tenperaturan edukizgero, botulismoarekin intoxikatzeko arruskua egon liteke.

Weck markako poteetan izan ezezik, ez da gomendatzen ogia edo gozogintza egitea; labeko bero lehorrak ontziak apurtu ditzazkelako.

Produktu samurrak

Aurkezpenean esan degun bezala, productu batzu, generalean barazki samurrenak, ez da komeni autoklabean poteratzea, zeren, presiopean prozesatzean, beroaren ondorioz, ondatu daitezke edo beraien kalitatea gal dezakete.

Adibidez brokolia, azalorea (ozpinetakoa izan ezik), alberjinia, udako kalabazak… azido gutxiko elikagaiak dira, eta elikagai hauek Clostridium botulinum-aren esporak deusesteko beharrezkoak diren tenperatura ezartzen baditugu, elikaga hauek, bigundu eta mamitsua bihurtuko litzateke.

Barazki samur gehienak kontserbatzeko erarik egokiena, ozpinetan kontserbatzea da. Ozpinetan kontserbatzean, ozpinak duen azidotasun horrek Clostridium botulinum-aren esporak eta bakterioen ugalketa galerazten dute. Ozpinekin kontserbak egiteko maria bainua erabili dezakegu.

Barazki eta elikagai samurr gehienak, segurtasunez izoztu daitezke.

Referencia: https://extension.psu.edu/foods-that-are-not-safe-to-can

Serie hontako
aurkibidera bueltatu.

Kontserbetan buruko espazioa kontrolatuz

Kontserbetan elikagaien gainetik estalkiaren azpiakalderano bete gabeko espazio bat uzten da, espazio honi buruko espazioa deitzen zaio. Poteratzeko jarraibideek honako hau zehazten dituzte:

  • Marmelada eta jaleentzako 0,6 cm.
  • Maria bainuan prozesatutako fruta eta tomateetarako 1,3 cm.
  • Presiopean (autoklabe batean) prozesatzen diren elikagaientan 2,5 edo 3 cm.

Espazio hori uztea oso beharrezkoa da, poteetan elikagaiak prozesatzen direnean hauek hedatu egiten bait dira eta hedatzean buruko espaziotik airea potetatik kamporatzen dute, hoztean elikagaiak bere tamaina berreskuratzen dute eta buruko espazioan husa sortzen da. Elikagaien hedapen maila elikagai horrek duen aire edukiaren eta prozesatze tenperaturaren araberakoa da. Airea asko zabaltzen da tenperatura altuetan berotzen denean; tenperatura zenbat eta handiagoa izan, orduan eta handiagoa izango da hedapena. Elikagaiak berotzen direnean, hauek bere barnean duten airea baino gutxiago hedatzen dira.

1 – Tapa, 2 – Buruko espazioa, 3 – Likidoaren nibela.

Serie hontako
aurkibidera bueltatu.

Paketaratze beroan poteratzearen abantailak

Elikagai freskoen konposizioan aireak %10 etik %30 edo gehiagoko presentzia izan dezake. Kalitate goreneko kontserbak lortzeko kontserbetan zigilua egin aurretik, elikagaietatik ahal den airea geiena kendu edo askatu behar da.


Paketaratze hotza edo gordina berotu edo sukaldatu gabeko elikagaiekin egiten de poteratze teknikari deitzen zaio. Poteak elikagaiez beteko ditugu, elikagai batzu flotatu egingo dute, batez ere frutek. Elikagaiak hotzean paketeratzean, beraien barruan eta inguruan dagoen aire horrek, 2 edo 3 hilabeteko epean elikagaien kolorean eragina eduki dezake (kolorearen galera edo aldaketa). Paketaratze hotza egokiagoa da presiopean (autoklabearekin) ontziratzen eta prozesatzen diren barazkiak poteratzeko.

Paketeratze beroa, 2 edo 5 minutuz irakiten, edo egosten edukitako janariarekin poteak berehala betetzearen teknikari deitzen zaio. Praktika honek elikagaien ehunetatik airea askatzen laguntzen du, janaria uzkurtzen du, janaria poteetan flotatzen uzteari laguntzen dio, pote itxietan hutsa handitzeari laguntzen dio eta honek elikagaien iraupena hobetzen du. Janaria aldez aurretik zatitzeak ontzi bakoitzean janari gehiago sartzea ahalbidetzen du.
Paketeratze beroa elikagaien airea kentzeko modurik onena da eta maria bainuan kontserbak prozesatzeko gomendatzen den paketearatzen estiloa da.

Hasieran, baliteke paketeratze hotzean ontziratutako elikagaien kolorea beroan ontziratutako elikagaiena baino hobea izatea, baina biltegiratze epe labur baten hondoren, paketeratze beroan poteratutako elikagaien kolorea eta zaporea hobeak izango dira.

Elikagaiak beroan edo hotzean ontziratu harren, elikagaiei gehitu beharreko zukua, almibarra edo ura irakiten gehitu behar da.

Serie hontako
aurkibidera bueltatu.

Kontserbetan kolorea eta zaporea nola mantendu

Kontserbetan kolore eta zapore natural bat mantentzeko, ondorengo hau egin behar da:

  • Poteetatik eta elikagaien ehunetatik oxigenoa kendu.
  • Elikagaien entzimak lehenbailehen suntsitu, adibidez haustiratzearekin.
  • Kontserbak egitarako garaian, poteetan zigilu hermetiko eta barnehuts egoki bat lortu behar da.

Kontserbak biltegiratu bitartean beraien kolore eta zapore ezin hobeak mantentzeko jarraitu jarraibide hauek:

  • Soilik kalitate handiko elikagaiak erabili, heldutasun egokian dauden eta gaixotasunik eta ubeldurarik gabekoak.
  • Paketaratze beroaren metodoa erabili, batez elikagai azidoak maria bainuan prozesatu behar baditugu.
  • Prestaturiko janaria ez jarri airera. Poteratu ahal bezain laster.
  • Kontserbak egiteko poteak betetzen ari zaren bitartean, elikagaiak zurituta mantendu, erdibituta, laurdenetan, xerratan edo zatituta. Sagar, abrikota, nektarina, mertxikak eta udareak litro ur hotz bokotzeko 1,25 tik 2 gramo inguruko azido askorbikoko disoluzio batean mantendu. Prozedura hau perretxikoen eta pataten kolore naturala mantentzentzen laguntzen du, gerezi eta mahatsetan zurtoin muturreko dekolorazio saihesteko ere lagungarria da.
    Azido askorbikoa hainbat formatan lor dezakezu:
    Hauts moduan: supermerkatuetako kontserbagileen hornigaien artean eskuragarri aurkitu dezakegu (iparraldean supermerkatu guztiek kontserbagileen hornigaien sekzioarekin kontatzen dute). Litro ur hotz bokotzeko 1,25 tik 2 gramo inguruko azido askorbikoko disoluzio bat erabili.
    C bitamina pilula moduan: pirula hauek oso ekonomikoak dira eta urte osoan eskuragarri egoten dira. Erosi 500 miligramoko pilulak; birrindu eta bi pirula disolbatu ur litro bakoitzeko tratamendu soluzio gisa.
    Supermerkatu batzuetan azido zitrikoaren hautsa saltzen dute, baina ez da hain eraginkorra kolorea mantentzeko. Produktu hau erabiltzea aukeratzen baduzu, jarraitu fabrikatzailearen jarraibideak.
  • Poteak janari beroarekin bete eta pote buruko espazioa egokitu errezetetan zehazten den moduan.
  • Tapak eta bandak ondo estutu, bainan pasatu gabe.
  • Ontziak prozesatu eta hozten utzi.
  • Ontziak leku fresko eta ilun batean gorde, ahal izanez gero 10° eta 21°C artean.
  • Ez egin urtean jan behar dituzun kontserba baino gehiago.

Serie hontako
aurkibidera bueltatu.

kalitate handiko elikagaiekin kontserbak nola egin

Kontserbak egiteko, kontserbarako egokiak diren kalitatezko elikagai freskoak lortu behar ditugu. Kalitatea asko aldatzen da fruta eta barazki barietate ezberdinen artean. Aztertu ondo janaria ea osasuntsu dagoen. Baztertu elikagai gaixoak eta lizunduak1. Moztu gaixotutako lesio txikiak.

Kalitate goreneko fruta eta barazkiak gure lorategian jaso edo inguruko ekoizlei erosi zeniezaieke, barazki gehienek beraien kalitate gorena uzta jaso eta 6 eta 12 orduko epean mantentzen dute. Fruitu bazuen kalitate gorena lortzeko, jasotzen direnetik poteratzen diren arte, egun bat edo gehiago heltzen utzi behar dira kontserbak egin aurretik, adibidez abrikotak, nektarinak, mertxikak, udareak eta aranak . Ontziratu behar ditugun produktuen kontserbatzea atzeratu behar baduzu, elikagaiak itzalean eta leku fresko batean gorde behar ditugu.

Etxean hildako animalien haragi gorri fresko eta hegaztien aragia, kontserbatu aurretik, hoztu egin behar dira. Animali gaixoen aragiarekin ezin dira kontserbak egin. Arrainak eta itsaskiak bildu ondoren, berehala garbitu egin behar dira, eta 2 eguneko epean kontserbatu egin behar dira.

Baztertu elikagai gaixoak eta lizunduak1: Elikagaiak zati txiki batean lizun apur bat eduki arren, elikagai osoa kutsatuta dago, lehenago edo beranduago janari osoa hondatzen hasiko da, eta gure kontserba ondatu dezake.

Serie hontako
aurkibidera bueltatu.

Kontserbei buruzko segurtasun ohar batzu

Kontserben etsairik handiena Clostridium botulinum bakterioa da, eta bakterio honek botulismoa eragin dezake, botulismoarekin kutsatuta dauden elikagaiek eragin dezaketen intoxikazio mota hilgarri dat da. Bakterio hauek espora edo zelula begetatibo gisa daude. Espora hauek landare haziekin alderatu ditzakegu, urte askotan zehar kalterik eragin gabe iraun dezakete lurzoruan, uretan, etab. Bainan beraientzako hazkuntza baldintzak ematen direnen, esporek zelula begetatiboak sortzen dituzte, hau da, azkar ugaltzen diren toxina hilgarria sor dezakete; hazkuntzak 3 edo 4 egunen epean eman daiteke, honako baldintzak ematen badira:

  • Azidotasun gutxiko janari hezeak.
  • Temperatura 4,4ºC eta 49ºC tartean badago.
  • Azidotasun gutxiko janariek ehuneko 2 baino oxigeno gutxiago baldin badute. Bakterio hauek aire faltan bakarrik hazten direnez, kaltegabeak dira elikagai freskoetan. Elikagaien gainazaletatik bakterioak, legamiak eta lizunak kentzea zaila izan ohi da. Janari freskoa garbituz gero, beraien kopurua apur bat bakarrik gutxitua daitezke. Sustraiak kentzeak, lurrazpiko zurtoin edo landarearen zatiak eta tomateak haustiratzeak nabarmen murrizten ditu. Elikagaiak haustiratzeak prozesatze denbora eta metodo egokiak erabiltzeak bakarrik ziurtatu dezakete elikagaietako bakterio eta enzima kaltegarrien suntsiketa. Behar bezala esterilizatutako kontserbak denbora luzean iraungo dute hondatu gabe, estalkiak eta ontziak 35ºC-tik behera temperatur batean gordetzen badira. Kontserben kalitatea mantentzeko 1,5 eta 21 ºC tartean gordetzea komeni da.

Serie hontako
aurkibidera bueltatu.

Kontserba batek elikagaiak zergatik kontserbatzen ditu

Elikagai fresko gehienak ur-portzentaje altubat dute, eta elikagaiek duten ur guzti hori, oso galkor bihurtzen ditu.

Elikagaien kalitatea honako arrazoiengatik gal daiteke:

  • Desisratzen ez diren mikroorganismoen hazkuntza, batipat bakterioak, lizunak eta legamiak.
  • Elikagaien entzimen aktibitatea.
  • Oxigenoarekiko erreakzioak.
  • Hezetasunaren galtzea.

Elikagai freskoen gainazal eta kolpeetan, intsektuek kaltetutako elikagaietan edo gaixotutako elikagaien barnealdean, mikroorganismoak os azkar bizi eta ugaltzen dira. Entzimak eta oxigenoa ordea, elikagaien ehun freskoetan aurkitzen dira.

Entzimak elikagaietan aldaketa kimiko zehatz batzu sortzen dituzten proteina konplexuak dira. Adibidez, janaria deskonposatu etab.

Kontserbak egiterako garaian, jardunbide egokiak honako hauek izan liteke:

  • Elikagai freskoak arreta haundiz autatu eta garbitu.
  • Elikagai freskoak zuritu.
  • Haustiatu1 egin behar diren elikagai freskoak, haustiatu poteratu baino leen.
  • Elikagai batzuei azidoak gehitzea (limoi zukua edo ozpina).
  • Pote garbiak eta estalki berriak erabilli.
  • Poteak maria bainuan edo autoklabe batean, denboratarte egokiz prozesatu.

Elikagaiak poteratu eta prozesatzerako garaina, aurreko puntuan adierazitako praktikak aurrera erameterakoan, oxigenoa kentzen diogu; entzimak suntsitzen ditugu; bakterio, legami eta lizunen hazkuntza saihesten dugu; eta potetan huts handiago bat sortzen da. Huts onek, zigilu hermetiko lortzen laguntzen du, likidoa eta elikagaiak barruan, eta airea, mikroorganismoak etab kanpoan mantenduz.

Haustiatu1 : Elikagaien haustiratzea (blanquear las verduras), barazkien kolorea finkatzeko edo beste elikagai batzuen zaporea leuntzeko egiten de erdi egoste prozesu bat da.

Serie hontako
aurkibidera bueltatu.

Zer da botulismoa?

Clostridium botulinum

Botulismoaren eragilea Clostridium generoko bakterio bat da, genero hau, ehun espezie baino gehiagoz osatuta dago. Familia honetako kide gehienak saprofitoak dira, hau da, deskonposatzen hari den materia organikoaz elikatzen dira, eta lurzoruan zein hondakin-uretan aurkitu daitezke, arrain eta ugaztunen heste-traktuanaurkitu daitezke, baita itsaski eta erraien branketan ere, itsaski eta erraiak gaixotu gabe. Hala ere, bakterio hauek anaerobiosian irauten dute (ez dute oxigenorik behar), baldintza hauetan esporak eta toxinak sortu eta ugaltzen dira, eta elikagai hauek jaten dituztenengan gaixotasunak eragiteko gai dira, patogeno (gaixotasun-eragile) gisa jokatuz.

Clostridium botulinum

Clostridium botulinum botulismo bezala ezagutzen den gaixotasunaren eragilea da. Bere esporak beroarekiko oso erresistenteak dira eta gaizki prozesatutako elikagaietan edo biltegiratze baldintza jakin batzuetan biziraun dezakete, neurotoxina (toxina honek nerbio-sistema periferikoari eragiten dio) oso potente bat ekoiztuz, gaixotasunaren sintomen arduraduna izanik.

Toxina hau, beroaren aurre ez da oso egonkorra eta 80 °C-tan 10 minutuz edo gehiagoz berotzen ba degu, suntsitu dezakegu. Gaixotasunaren izena latinezko botulus hitzetik dator, hau da, saltxitxa esan nahi du, hasiera batean saltxitxa eta haragizko beste elikagai batzuk kontsumitzearekin lotuta zegoelako.

Klinikoki nola agertzen da?

Gaur egun klinikoki 5 erata definitzen da:

  1. Elikadura-intoxikazio gixa: mundu osoan zehar botulismorik ohikoena da eta zehatzago aipatuko duguna da.
  2. Zaurien botulismoa: ingurunean dauden esporekin zauri bat infekzioaren ondorioz sortzen dena. Gehienetan lesio traumatikoak izaten dira.
  3. Haurren botulismoa: haurraren bizitzaren lehenengo astetik eta urtebete bitartean agertzen da, eta esporak irenstearekin lotuta dago. Gehienetan eztia hartzearekin lotuta egoten da.
  4. Ezkutuko botulismoa edo jatorri ezezaguneko botulismoa: helduetan ikus daiteken patologi bat da, patogeno honek hestearen kolonizazioa ahalbidetzen duen hesteetako anomaliaren bat duten ondorioz sortu daiteke, nahiz eta beste kasu batzuetan gaixotasunaren jatorria ezin liteke zehaztu.
  5. Nahigabeko botulismoa: deskribatu berri den forma bat da eta mugimenduaren nahasmenduak ekiditeko edo arrazoi estetikoengatik toxina botulinikoa txertatzearen nahigabezko ondorio bat da.

Urtero ematen diren kasu gehienak, etxean gaizki prozesatutako kontserba eta elikagaiak irenstearen ondorioz izaten dira, tarteka, era komertzialean ekoiztutako produktuekin ere gerta liteke. Gizakietan botulismoaren transmisioaren biderik ohizkoenak saltxitxak, haragiarekin ekozturiko produktuak, itsaskiak, arrain edo barazkiekin egindako kontserbak, eta urtebetetik beherako haurrengan eztia jatearengatik izan ohi da.

Kontsumitzaile batek toxina botulinikoarekin kutsatutako elikagaiak jaten dituenean, ezin du haren presentzia detektatu, elikagaiek beeraien zapore eta ezaugarrik mantentzen bait dituzte. Elikagaiekin intoxikatzearen kasuan, hauek kontsumitu eta ordu gutxira edo astebete bitartean agertzen dira, gehienetan lehenengo 8 eta 36 ordu-en artean. Infekzio honekin ez da sukarra agertzen.

Helduetan, sintomak honako hauek izan daitezke:

  • Ahultasun orokorra.
  • Ikusmen bikoitza, ikusmen lausoa, argiarekin ondoeza, begi lehorrak, begi-ninien dilatazioa.
  • Irensteko zailtasuna, ahoa lehorra.
  • Hitz egiteko zailtasuna.
  • Muskulu-ahultasuna eta bi aldeetan paralisi berdina, lepoan , goiko gorputz-adarretan, enborrean edo behe-adarretan hasten dena. Arnas muskuluen paralisiak arnasketa arriskuan jartzen du.
  • Sabeleko kalanbreak, idorreria, goragalea eta oka.
  • Gernu atxikipena.

Zaurien botulismoaren kasuan, inkubazioa apur bat luzeagoa da, 4 eta 14 egun bitartekoa, eta agerpenak elikagai-formaren antzekoak dira, digestio-sintomak normalean ez dira agertzen.

Haurren botulismoak 3 eta 30 egun bitarteko inkubazio-aldia du eta sintoma nagusienak hauek dira:

  • Idorreria.
  • Ahultasuna, gihar-tonuaren galera.
  • Negar ahula.
  • Elikadura txarra edo xurgaketa ahula.
  • Arnasketa zailtasuna.
  • Argitasun mentala ahultasuna izan arren.

Ez eman INOIZ eztirik edo arto almibarra urtebete baino gutxiagoko haurrei (ezta txupetea apur bat gozotzeko ere).

Ahal izanez gero, haurren botulismoa saihestu bularreko esnearekin soilik elikatuz.

Diagnostikora nola iristen da?

Diagnostikoa klinikoa, epidemiologikoa eta mikrobiologikoa da, infekzio-forma posiblea ebaluatzen da eta, horren arabera, toxina agerrarazten saiatzen da gaixoaren gorozkietan edo odolean, ustezko elikagaietan edo agente patogeno bertatik isolatuz; edo zauriaren botulismoaren kasuan, zaurian edo gaixoaren odolean toxina edo germena dagoen aztertzen da.

Konplikazioak

Tratamendua garaiz jasotzen denean, heriotza arriskua murrizten da. Elikadra-intoxikazioen kasuetan hilkortasuna %10 da, eta gaixotasun urtebete bainan aratago iraun dezake. Haurraren botulimoaren hilkortasun tasa %5-ean dago.

Osasun gomendioak toxina honen kutsadura saihesteko

  • Janaria prestatzen hasi aurretik, janaria, ontziak, eta eskuak zuzen garbitzea.
  • Etxean egindako kontserben kasuan, toxina suntsitzeko denbora, presio eta tenperatura irizpide egoki batzu bete behar dira, errezeta edo poteen tamainara egokituz.
  • Saihestu 12 hilabete beherako haurrei eztia ematea.
  • Baztertu deformazioak aurkezten dituzten kontserbak bereziki puztuta baldin badaude.
  • Kontserben edukia 10 minutuz irakitea komeni da, toxina baldinba dauke suntsitzeko, gaixotzeko arriskua saihestuz.
  • Etxean egindako kontserbak urtean zehar kontsumitzea gomendatzen da. Ez da komeni urte bat baino gehiago duten kontserbak jatea.
  • Gaixotasuna tratatzeko modurik onena, prebentzioa da.
  • Sintomarik edo zalantzaren bat izanezgero, berehala zure medikuari kontsultatu.

Tratamendua

Antitoxina botulinikoa administratzen da. Arnasketa zailtasunak ospitaleratzea eskatzen du. Mediku-talde batek arnasbideak garbituko ditu eta tratamendu osagarriak eskainiko ditu. Sudurretik edo ahotik hodi bat sar dezakete trakeren barruan, arnasbidetara oxigenoa eramateko. Gainera, arnasgailu bat beharezko izan liteke. Pazienteak irensteko zailtasunak presentatzen baditu zainetatik, zain barnekoa likidoekin elikatu dezakete. Sudurrean elikadura-hodi bat ere sar daiteke. Medikuek botulismo kasu bat salatzen dutenean, Espainiako Elikagaien Segurtasun eta Nutrizioarako Agentzia bere protokolo guztiak martsan jartzen ditu , kutsatutako elikagaiak negozioetatik kendu ahal izateko. Askotan antibiotikoak ematen dira, baina ez da frogatu kasu guztietan onuragarriak direnik.

Pronostikoa

Tratamendu egoki batek heriotza-arriskuak nabarmen murrizten ditu.

Prebentziorako aholkuak

  • Garbitu eskuak janaria zerbitzatu eta jan aurretik.
  • Elikagaiak guztiz egosi.
  • Gordinik dauden elikagaiak eta prestaturik daudenak bereizturik mantendu.
  • Prestatutako elikagaiak berehala hoztu.
  • Puztutako ontziak ez dira ireki behar eta usain txarra duten kontserbak ez dira jan, edo dastatu behar. Kontserba komertzialak erosteko tokira ireki gabe itzuli behar dira.
  • Generalean toxina botulinikoaren presentzia ezinda babaritu, zeren eta elikagaien itxura, usaina edo zaporea ez da aldatzen, kutsadura maila altua ematen direnenean, latetan sortzen diren gasek lata puztu dezakete eta zapore txarra nabaritu daiteke.
  • Kontserbei tratamendu termiko egokia aplikatu.

Lehengaiak

  • Elikagai fresko eta optimoak aukeratu.
  • Antzeko tamaina duten fruituak eta barazki osoak aukeratu, kolpe edo ubeldurarik gabeko elikagaiak solik aukeratu.
  • Ez dira berdeegiak egon behar (kontserbatzen direnean zaporearen zati bat galtzen bait dute eta zaporerik gabe geldituko lirateke), ezta helduegiak (prestatzean hautsi egiten bait dira), hau da, heldutasun puntu egokian egon behar dira.
  • Lehengaia garbitu egin behar dira, naiz eta azala baztertu arren.
  • Garbiketa erabili edo kontsumitu baino lehen egin behar da, eta ez gorde aurretik.
  • Oilaskoa eta barazkiak garbitzeko, elikagai-mailako lixiba bat erabili behar da. Horretarako, ornitzaileak ontzian adierazten duen dosia erabili.
  • Arrautzak erabili baino lehen garbitu; aurretik egiten badugu, dakarten babes-geruza naturala kenduko genioke, mikroorganismo patogenoen esku utziz; gauza bera gertatzen da fruituekin.
  • Lurrarekin kontaktuan zuzenean zeuden barazki eta tuberkuluoak (patata, batata…) edo hostodun barazkiak, eskuila batekin garbitu behar dira.
  • Kutsadura gurutzatua saihesteko elikagaiak estali.


Serie hontako
aurkibidera bueltatu.




Kontserbak edo elikagai freskoak?

Sorta hontako lehenengo post-ean aipatu nuen bezala, etxean egindako kontserbak kalitatezko janaria kontserbatzeko modu seguru, egoki eta ekonomiko bat izan liteke, norberaren lanaren balioa ez badugu aintzat hartzen.

Wini Walbaum bere baratzan

Baserrisoft-en beti sasoiko produktuak erostea eta kontsumitzea gomendatzen dugu, eta ahal bada beintzat, bertako ekoizlei erositakoak. Bertako produktuak kontsumitzen dituguanean, bazkiak baratzan jasotzen direnetik mahaira iristen deren-arte, ordu bakar batzuk besterik ez dira pasatzen.

Barazki gehienak, biltzen diren momentutik, beraien propietateak galtzen hasten dira. Egun gutxiren buruan, barazkiak bitaminen erdia gal dezake, hozkailu batean edo leku egoki batean gordetzen ez badira beintzat. Hozkailu batean egon arren, barazkiak, aste bat edo biren buruan, beraien bitaminen erdia edo gehiago gal dezakete. Elikagaiak kontserbak egiteko prozesatzen ditugunean, berotze prozesuetan, A eta C bitaminen erdia edo herena suntsitu dezakegu, baita tiamina eta erriboflabina-ak ere.

Nekazari batek bere despentsa erakusten digu.

Kontserba bat egin da gero, poteratutako elikagaik galtzen dituzten bitaminen galerak oso txikiak dira, urtero % 5 edo %20 ingurukoa izan liteke. Hala ere, bitamina batzuen kopurua ez da ia aldatzen; bitamina hauek konparatzen ditugunean, produktu fresko batek dauzken bitaminak eta kontserba batean presente daudenak komparatzean, azken honetako bitaminak apur bat baxuagoak dira. Barazkiak ondo maneiatzen badira eta uzta ondoren berehala kontserbatzen badira, kontserbetan eduki dezakegun elikagaiak, tokiko dendetan saltzen diren produktu freskoak baino elikagarriagoak izan daitezke, barazki asko kanpotik kamera hozkailuetan etortzen bait-dira.

Kalitate txarreko elikagai freskoekin kontserbak egiten direnenan, etxean egindako kontserben abantailen onurak galtzen dira.

Serie hontako
aurkibidera bueltatu.

Kontserbei buruzko solasaldia

YouTube-n informazio apur baten bila nengoela bideo hau aurkitu dut, “Tres Ponpones” izeneko kanalean. Ez da erraza gaztelaniaz Kontserbei buruzko informazio eguneratua eta kalitatezkoa aurkitzea, bertan kontserbei eta hartzitutako elikagaiei buruz hitzegiten dute: